نگاهی به نمایش « وقت خوب مردن»

نسیبه جمشیدی شاهرودی*، نمایش «وقت خوب مردن» به نویسندگی اصغر گروسی و کارگردانی رضا بهنامی نمایشنامه‌ای است با محوریت دفاع مقدس و روایت رزمندگانی که شهید شده و یا زندگی آنها تحت تاثیر حضور در جبهه های نبرد بوده است.

دو رزمنده که یکی شهید شده است و دیگری زنده است. قرار گیری یک شهید در کنار دوست زنده اش ، ورود دیگرانی چون مادر، معشوقه و عمو به جای جای قصه و در کنار آنها بدون هیچ منطقی، نظم روایی داستان را کاملا بهم ریخته است و نمی توان استدلالی برای از بین بردن فاصله ی مردگان و زندگان در این نمایش پیدا کرد. از همین رو متن منطق روایی خود را از دست داده است و نمی توان تشخیص داد قصه از منظر دید چه کسی روایت می شود . 

باید پذیرفت تماشای چنین آثاری از حوصله ی مخاطب امروزی تئاتر بدلیل قرار گرفتن در جامعه ای مدرن، خارج است مگر آنکه کارگردان با نگاهی خلاقانه و از زاویه ای نو به بازتعریفی امروزی تر از آن دست یابد.

رضا بهنامی به عنوان کارگردان اثر در مواجهه با متن سعی دارد بر ایده متن چیره شود اما موفق نبودهاست حتی خود او به عنوان کارگردان نیز با شیوه اجرایی خود سردرگمی مخاطب را دو چندان می کند. در این نمایش که بازی ها رئالیستیست با طراحی صحنه ی اکسپرسیونیستی که سازه ایست در وسط صحنه و تداعی کننده بیسیم است، مواجه می شویم و از طرف دیگر اکسسواری که از نظر ساخت متریال و شکل کاربردی آنها یکدست نیستند؛ برخی واقعی هستند مانند تشت و قمقمه، برخی دیگر ساختگی و با چوب و قطعات پلاستیکی ساخته شده اند مانند بیسیم و برخی دیگر کاملا اغراق میز و غیرواقعی مانند تلفن مقوایی که از نظر بصری مخاطب را پس می زند. اما قلیانی که نیمی از آن هست و نیمی نیست به علت ایهام و معنایش شاید بهترین نوع آنها و در راستای اتمسفر کار باشد. این ناهمگونی نازیبا را حتی در طراحی لباس بازیگران نیز شاهد هستیم. برخی از لباسها طراحی شده اند و دارای المان های خاص و برخی صرفا لباسی است در راستای نقش.

هر چند متن و شالوده ی اثر، کار را برای کارگردان سخت کرده اما در هدایت تیم بازیگران و پردازش کاراکتر تا حدودی قابل قبول عمل کرده است. تقی نمایش با بازی سید علیرضا رئیسی که نقش اش را با بیخیالی خاص خود بازی می کند، این کاراکتر را دلنشین و قابل باور کرده است. بازی راحت آقای جمشید بهادری در نقش عمو به دل می نشیند. بهنامی که خود اصالتا هرمزگانی است تلاش داشته صرفا با لباسهای بومی و استفاده از تک کلمات بومی برای کاراکترها، جغرافیای کار را به هرمزگان نزدیک کند اما استایل، چهره و گاهی لحن مصنوعی برای ادای این عبارات بومی توسط بازیگران غیربومی چندان به مذاق مخاطب خوش نمی آید و به نوعی به خورد کار داده شده است. شاید اگر جغرافیای اصلی متن دست نخورده می ماند، همزاد پنداری بیشتری از مخاطب دریافت می کرد. 

از نکات مثبت این اثر می‌توان به طراحی نور مناسب اشاره کرد که در فضا سازی نمایش نقش موثری دارد و نیز موسیقی که در خدمت کار است اما لزومی برای حضور گروه موسیقی در سالن کوچک پلاتو دیده نمی شود زیرا با این کار تاکید را از بازی و صحنه به خود معطوف می کند. 

* منتقد تئاتر