گروه تئاتر کارگاه بندرعباس در فهرست گروه های نجات دهنده تئاتر ایران
در سال های اخیر تئاتر هرمزگان پیشتاز هنرها در این استان جنوبی است. این موضوع هم به لحاظ کمی هم به لحاظ کیفی قابل بررسی است. در این میان گروه های نمایشی علاوه بر اجرای تئاتر در زمینه های مدیریت پروژهای فرهنگی ملی و بین المللی، آموزش و پژوهش و ...در کشور عرض اندام می کنند که گروه تئاتر کارگاه بندرعباس یکی از این گروه های نمایشی است. حضور در طرح بین المللی "مرکز مطالعات اجرایی قشقایی" آخرین دست آورد این گروه هرمزگانی است که در ادامه گزارشی از این طرح را خواهیم خواند.
«مرکزِ مطالعاتِ اجراییِ قشقایی» بر اساسِ نیازهای تئاتر معاصر ایران، باهدف در پیش گرفتن مسیرهای دیگری جز گیشه و فروش و بر مبنای سه عنصر «برنامهمحوری»، «گروهمحوری» و «آموزشِ علمی» - که فقدان آنها در تئاتر کشور احساس میشود - پیشنهاد پذیرش و حمایت از پروژههای تئاتری را در چارچوب فراخوان «مرکز مطالعات اجرایی قشقایی» در تاریخ ۲۵/۱۲/۱۳۹۳ اعلام نمود.
چنین برنامهای که به کشف و معرفی گروههای تئاتر برجسته ایران میپردازد، در تاریخ تئاتر کشورمان بیسابقه بوده و برای اولین بار در کشور اجرا میشود و تنها گروههایی در این فراخوان شرکت کردهاند که در حوزههای مختلف تئاتر از اجرا گرفته تا آموزش و پژوهش فعالیت تخصصی داشتهاند و بارزترین ویژگی آثارشان نگاه علمی به تئاتر بوده است.
درنتیجه این فراخوان، تعداد ۵۳ شرکتکننده ایرانی و خارجی از این رویکرد علمی ـ اجرایی استقبال کردند. از میان آثار رسیده دوازده پیشنهاد نامه که شیــوهنامه آنها همسویی بیشتری با اهـداف و ایدههای بنیادین «مرکز مطالعات اجرایی قشقایی» داشت، بهتناوب انتخاب و در اولویت نخست (اجرا در سال ۱۳۹۵) قرار گرفتند.
در خصوص اهمیت این پروژه در تاریخ استان هرمزگان نیز، به دلیل تعدد برنامههای و حجم بالای موضوعات علمی مطرحشده در این پروژه، شاید بتوان گفت، این رویداد بزرگترین رویداد هنری است که توسط هنرمندان استان هرمزگان در تهران اجرا میشود و در تاریخ هنر استان هرمزگان یک نقطه اوج محسوب میشود.
گروه تئاتر کارگاه باسابقه بیش از دوازده سال فعالیت، از معدود گروههای استان هرمزگان است که دارای سه کارگردان ثابت با سلایق و علایق متفاوت هست. این گروه به همت کارگردانان، بازیگران، طراحان و متخصصین فنی اش در طی این سالها در حوزه تئاتر صحنهای، تئاتر خیابانی، تئاتر عروسکی، آموزش تئاتر، انتشار و نقد مطالب فنی و هنری، پژوهش در حوزه مطالعات اجرا و هنرهای نمایشی و مدیریت فرهنگی فعالیت نموده است.
پروژه گروه تئاتر کارگاه بندرعباس با عنوان «تئاتر را باید به آتش کشید» به همراه ۹ گروه ایرانی و دو گروه خارجی در جمع دوازده پروژه برگزیده قرارگرفته و میبایست از تاریخ ۲۴ اردیبهشتماه لغایت ۱۰ خردادماه برنامههای خود را در سالن تئاتر قشقایی و مجموعه تئاتر شهر برگزار نماید. این برنامهها عبارتاند از:
دو دوره کارگاه آموزشی با عنوان «حافظه حرکتی جمعی«
یک رویداد استارتآپ ویکند با محوریت تجهیزات نورپردازی،
پنج نشست پژوهشی با حضور اساتید ملی و بینالمللی اجرای
سه نمایش بلند (بر اساس نمایشنامههای «باغوحش شیشهای» تنسی ویلیامز و به کارگردانی مجید جمشیدی، «عروسی خون» اثر لورکا و به کارگردانی مجید بشکال، «وقتی ما مردهها برخیزیم » اثر هنریک ایبسن و به کارگردانی مجید سرنی زاده)،
یک نمایش کوتاه فیزیکال حاصل مطالعه بر روی آئینهای فیزیکال ایرانی با عنوان «کاریزنو » و
دو نمایش کوتاه حاصل مطالعهای باهدف تولید اجرای نقالی از متون شعر نو
این پروژه حاصل تجربیات تئاتر کارگاه بندرعباس درزمینه های اجرا، آموزش و پژوهش تئاتری هست که با محوریت تئاتر ملی و در پنج محور اجرا خواهد شد. بهزعم اعضاء گروه تئاتر کارگاه شکلگیری و ساخت تئاتر ملی نیازمند چارچوبی است که صرفا از مسیر پژوهش ترسیم و تدوین آن امکانپذیر است.
پرسش اصلی این پروژه همان دغدغه تئاتر تجربی و تئاتر ملی است، بهعبارتدیگر اینکه برای دستیابی به تئاتر ملی با ویژگیهای جهانی در هرکدام از حوزههای شامل: مبانی نظری هنر تئاتر، روشهای عملی فنی، مدیریت خرد و کلان تئاتر، زیرساختها و تجهیزات و مخاطب شناسی چه مسیری برای پژوهش، شناخت مسئله و ارائه راهحلهای پیشنهادی میبایست طی شود.
گروه تئاتر کارگاه بندرعباس در سالهای اخیر باهدف یافتن پاسخهایی برای چالشهای مذکور، در کنار آموزش مداوم تئاتر در حوزههای مختلف اجرا، پژوهش، آموزش، نشر و... ورود نموده است و تجربیاتی در این زمینه کسب نموده است. حاصل این تجربیات گروه حضور در چندین جشنواره بینالمللی و اجلاس بینالمللی، ملی و منطقهای و ارائه دست آوردنها در قالب اجرا، دورههای آموزشی و مقالات پژوهشی بوده است.
این گروه بینالمللی در نظر دارد در این پروژه با تأکید بر محوریت پنج حوزه فوق، با اجرای نمایش، برگزاری نشستهای تخصصی هنری، علمی و مدیریتی، برگزاری نمایشگاه، برگزاری کارگاههای آموزشی و با به اشتراکگذاری تجربیات خود در این سالها ضمن تکمیل این دست آوردنها، گامی هرچند کوچک در تدوین بخشی از چارچوب تئاتر ملی بردارد.
در بحث مبانی نظری دو مسئله موردبررسی قرار خواهد گرفت، نخست پرداختن به جنبههای نویی از زیباییشناسی نمایش ایرانی است. بخشی از زیباییشناسی سنتی نمایشهای ایرانی از خلال نمایشهای سنتی و آئینهای نمایشی قابلاستخراج هست. دومین مسئله بررسی تطبیقی هنر تئاتر و تبلیغات خواهد بود که در قالب نشستهای تخصصی و همچنین کارگاههای عملی موردتوجه و بررسی قرار خواهد گرفت.
در زمینه تکنیکها و شیوههای عملی، مفهوم «حافظه حرکتی جمعی ایرانی » که مجید سرنی زاده آنرا در چندین جشنواره و کنفرانس بینالمللی ارائه نموده است بهعنوان یکراه حل پیشنهادی برای چالش ارتباط با مخاطب در نمایشهای فیزیکال ارائه میکند. در بخشی از اجرای این پروژه کارگاههایی عملی با عنوان حافظه حرکتی جمعی برای تبیین این مفهوم و ترسیم تکنیک متناظر با آن برگزار خواهد شد. رویکرد دومی که در قالب تمرینات عملی برنامهریزیشده است تولید نمایش نقالی، پردهخوانی و تئاتر مونولوگ با استفاده از متون شعر نو فارسی میباشد، شایانذکر است حاصل کار عملی گروه کارگاه در این زمینه در قالب مقالهای با عنوان «بررسی ظرفیتهای شعر نو فارسی بهعنوان متن نمایش نقالی » نیز ارائه گردیده است.
در خصوص مسئله مدیریت تئاتر، مدیریت خرد که مربوط به اداره گروه تئاتر بهعنوان یک کمپانی با ویژگیهای هنری، اقتصادی و صنفی است در قالب کارگاههای آموزشی با عناوین مدیریت پروژه، صنعت فرهنگی و تئاتر، تبلیغات و بازاریابی تئاتر در اجرای این پروژه برنامهریزیشده است.
در خصوص زیرساختها و تجهیزات تئاتری، مواردی چون طراحی، اجرا و استقرار سالنهای موقتی و سیار، بررسی چالشهای تولید تجهیزات فنی تئاتری در کشور، توسعه فناوری تجهیزات تئاتری کشور با رویکرد تیم سازی و ... در قالب نشستهای تخصصی و کارگاههای عملی برنامهریزیشده است.
درزمینهٔ مخاطب شناسی و ارتباط بیشتر با مخاطب، با استفاده از امکانات شبکههای اجتماعی پروژهای برای اجرای نمایشنامه وقتی ما مردهها برخیزیم اثر هنریک ایبسن طراحیشده است. در این پروژه نیز ما از امکانات فناوری اطلاعات یاریخواهیم گرفت تا گفتمانی مبتنی بر تحلیل محتوایی در خصوص روابط انسانی بر اساس نمایشنامه مطرح نمائیام.
متأسفانه تاکنون باوجود پیگیریهای گروه تئاتر کارگاه و انجمن هنرهای نمایشی هیچ کمکی در استان به گروه نشده و انجمن هنرهای نمایشی تنها نهادی بوده که با تخصیص سالن به کمک گروه آمده است.